Het Muziekgebouw

Architectuur en muziek zijn twee disciplines die vaak met elkaar in verband worden gebracht. Termen als ‘gestolde muziek’ of een ‘symfonie als een kathedraal’ klinken heel vertrouwd. Maar wat is nu werkelijk het verband? Samen met de faculteit Bouwkunde van de Technische Universiteit Eindhoven heeft Orkest Zuid dit onderzocht. Het project bestond uit drie ‘onderdelen’: Een onderwijsproject, een muzikale architectuurwandeling door Eindhoven, en een afsluitend concert in Muziekgebouw Frits Philips in Eindhoven.

Met het werk On the Nature of Things van Henry Brant, een Amerikaanse componist gespecialiseerd in spatial music, ging Orkest Zuid in de architectuurwandeling op onderzoek naar beleveing en klankkleur in verschillende ruimtes in Eindhoven. De basis van

het concertprogramma werd gevormd door de Finale uit de Vijfde Symfonie van Anton Bruckner; een kathedraal van een werk.

Voorafgaand aan het concert gaven Jacob Voorthuis, verbonden aan de faculteit Bouwkunde van de TU/e, en Remy Wenmaekers en Constant Hak van Level Acoustics twee lezingen. Jacob Voorthuis ging dieper in op de compositie in muziek en bouwkunst, terwijl in de tweede lezing het akoestisch ontwerp van de grote concertzaal van Muziekgebouw Frits Philips aan de orde kwam.

De Architectuurwandeling

Kathedrale muziek
De basis van het concertprogramma wordt gevormd door de Finale uit de Vijfde Symfonie van Anton Bruckner en On the Nature of Things van Henry Brant. Bruckner’s muziek lijkt als het ware een bouwkundige constructie van muziekblokken. Door de combinatie met de diepreligieuze muzikale taal deed de benaming ‘kathedrale muziek’ zijn intrede; de kathedraal als een hoogtepunt van architectuur roept dezelfde gevoelens op als Bruckner’s symphonieën.
Muziek – ruimte – akoestiek
Geïnspireerd door vooral Charles Ives, ontwikkelde Henry Brant vanaf het begin van de jaren ’50 het concept van ‘spatial music’. In spatial composities gaf hij musici een bepaalde plaats in de zaal en / of op het podium. Ruimte, klankkleur, ritme en toonhoogte vormen de ‘vierde dimensie’ van muziek meende Brant. Zijn vaardigheid over deze techniek gaf Brant de mogelijkheid composities van een grote polyfonische en polystilistische complexiteit te componeren met maximale resonantie in de zaal en een grote helderheid voor de luisteraar. Brant heeft meer dan honderd spatial-composities op zijn naam staan.

Naast de werken van Brant en Bruckner staan de Canzone voor twee koren koperblazers van Giovanni Gabrieli en Vetrate di Chiesa van Ottorino Respighi op het programma. De Canzone voor twee koren koperblazers wordt ingestudeerd en begeleid door Jan van den Eijnden. Gecomponeerd voor de San Marco in Venetië kunnen we dit als het begin van ruimtelijke (spatial) instrumentale muziek beschouwen. De Vetrate di Chiesa van Ottorino Respighi verbeeld Bijbelse taferelen zoals vaak afgebeeld op kerkvensters; monumentale en beeldende muziek.

Beleving
Naast de muzikale en bouwkundige aspecten vertonen de beleving van muziek en architectuur veel overeenkomsten. Muziek gaat pas ‘spreken’ bij een uitvoering en een gebouw gaat pas leven als je er voor staat of je erin bevindt. Dit aspect zal o.a. door Jacob Voorthuis, universitair docent bij de faculteit Bouwkunde aan de Technische Universiteit Eindhoven, aan de orde worden gesteld.

Het concert beloofd een inspirerende compositie van muziek en bouwkunst te worden.

za 23 juni 2012 - Muziekgebouw Frits Philips - Eindhoven

zo 10 juni 2012 - Architectuurwandeling door Eindhoven